Στο κατάμεστο Ορυκτολογικό Μουσείο γαιο-ΟΡΑΜΑ, η Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών γιόρτασε την Παρασκευή 17 Μαΐου 2019, για δεύτερη συνεχή χρονιά, την Ευρωπαϊκή Νύχτα Μουσείων. Με μεγάλο ενδιαφέρον, το κοινό παρακολούθησε μια εκδήλωση αφιερωμένη στις συναρπαστικές όψεις της σύγχρονης τεχνολογίας στον κλάδο.
«Στο πρώτο μισό του 21ου αιώνα η παραγωγή πρώτων υλών θα είναι πενταπλάσια του συνόλου της παραγωγής από την αυγή της εμφάνισης του ανθρώπου στη γη», ανέφερε στην έναρξη της εκδήλωσης ο Κοσμήτορας της Σχολής Καθηγητής Δ. Καλιαμπάκος, αναδεικνύοντας την κινητήρια δύναμη πίσω από τη συνεχή εξέλιξη του κλάδου και τα εντυπωσιακά επιστημονικά και τεχνολογικά του επιτεύγματα, αλλά και τα όρια που πρέπει συνεχώς να αμφισβητεί και να επεκτείνει. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, όπως σημείωσε, ότι ο κλάδος τον οποίον υπηρετεί η Σχολή αναφέρεται συχνά ως ο κλάδος των extremes!
Στο χαιρετισμό του, ο Αντιπρύτανης ΕΜΠ Καθηγητής Ε. Σαπουντζάκης τόνισε τη σημασία τέτοιων εκδηλώσεων, οι οποίες προβάλουν τη δουλειά του ΕΜΠ στην κοινωνία και ταυτόχρονα τη φέρουν σε επαφή με τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της σύγχρονης τεχνολογίας και επιστήμης. Όσον αφορά στον κλάδο παραγωγής και επεξεργασίας των ορυκτών πρώτων υλών, σημείωσε ότι η αυξανόμενη ζήτηση για ορυκτές πρώτες ύλες είναι ίσως η μόνη σταθερά σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, ανέφερε χαρακτηριστικά, γεγονός που οδηγεί σε εντυπωσιακά επιτεύγματα της τεχνολογίας.
Στη συνέχεια, η Ακαδημαϊκή Υπεύθυνη του Ορυκτολογικού Μουσείου, Αν. Καθηγήτρια Μ. Περράκη, αναφέρθηκε στο μήνυμα της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, στο ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία και στη δύσκολη ισορροπία που καλούνται να επιτύχουν μεταξύ κληρονομιάς και καινοτομίας. Τόνισε τη δυναμική των Πανεπιστημιακών Μουσείων, και ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση του Ορυκτολογικού Μουσείου γαιο-ΟΡΑΜΑ με την πρόσφατη δημοσίευση του ΦΕΚ Ίδρυσής του, έναν σταθμό σε μια πορεία εξέλιξης και ωρίμανσης. Τέλος, αναφέρθηκε στις τρέχουσες και μελλοντικές δράσεις και δραστηριότητες με σκοπό την προβολή του Μουσείου, την αύξηση της επισκεψιμότητάς του, την ψηφιακή και διαδραστική του ανάπτυξη κα.
Την σκυτάλη ανέλαβαν οι ομιλητές της βραδιάς, ανοίγοντας ένα παράθυρο στις συναρπαστικές όψεις της σύγχρονης τεχνολογίας στον κλάδο.
Ο Αν. Καθηγητής Α. Μπενάρδος, αναφέρθηκε σε παραδείγματα μεταλλευτικής δραστηριότητας σε ακραία περιβάλλοντα. Από το μεγαλύτερο επιφανειακό μεταλλείο το Bingham Canyon mine, στις ΗΠΑ, με πλάτος 4,3 km και βάθος 1,2 km, έως το μεταλλείο χρυσού Mponeng στην Ν. Αφρική, το βαθύτερο σημείο του οποίου από την επιφάνεια εκμετάλλευσης φτάνει τα 3,9 km. Κι από εκεί, στο πιο «κρύο» μεταλλείο του κόσμου, το μεταλλείο χρυσού και αντιμονίου Sarylakh, στη Ρωσία, με μέση ελάχιστη θερμοκρασία -47 οC. Και ακόμη παραπέρα, στο νέο στόχο, την εξόρυξη στους πυθμένες των ωκεανών. Και από τους «συνήθεις» ορυκτούς πόρους, στους εναλλακτικούς όπως τα κρυμμένα κοιτάσματα στις χωματερές, τους αστεροειδείς, ακόμη και τους άλλους πλανήτες! Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά «για τη μεταλλευτική τα ακραία περιβάλλοντα είναι πολλές φορές μια καθημερινή ρουτίνα».
Στους σταθμούς της επιστήμης της μεταλλουργίας αλλά και της προσωπικής του διαδρομής αναφέρθηκε ο Καθηγητής Ι. Πασπαλιάρης, παρασύροντας με γλαφυρό ύφος το ακροατήριο σε ένα όμορφο ταξίδι. Από τη Γροιλανδία και το «φίλο» του τον ευδιαλύτη, έως ένα υπόγειο εργαστήριο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, από το ζιρκόνιο έως τα οξείδια των σπάνιων γαιών και το σκάνδιο, από τις ορυκτές πρώτες ύλες της γης έως εκείνες της σελήνης. Παράλληλα, τόνισε τη σημασία της έρευνας για τις μεθόδους παραγωγής και διαχείρισης της ενέργειας, μιας που η δίψα του πλανήτη για ενέργεια είναι ακόμη μεγαλύτερη και από αυτή για τα υλικά, προβάλλοντας «το ενεργειακά αυτόνομο οίκημα», μια πρωτοποριακή μονάδα έρευνας του Εργαστηρίου Μεταλλουργίας στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου. Έδειξε, ακόμη, πως τα «αγνώστων στοιχείων και ιδιοτήτων» μεταλλεύματα που πρόσφατου «χτες», μετατρέπονται σε επιστήμη του «σήμερα» και απαραίτητα υλικά του κοντινού «αύριο». Καταλήγοντας, πειστικότατα, ότι ο μελλοντικός πρώτος έποικος του διαστήματος θα είναι Μεταλλουργός!
Ο Καθηγητής Δ. Καλιαμπάκος έθεσε το ερώτημα αν οι υπόγειες μεγαπόλεις, που συχνά εμφανίζονται ως κομμάτι της επιστημονικής φαντασίας, έχουν ρεαλιστική βάση. Ξεκίνησε, με τις εντυπωσιακές υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας που χτίστηκαν πριν από 3000 χρόνια. Περνώντας στο παρόν, μέσα από πλούσια διεθνή παραδείγματα έδειξε ότι οι σύγχρονες μεγαπόλεις χρησιμοποιούν συστηματικά τον υπόγειο χώρο τους, άλλως δεν είναι δυνατόν να επιβιώσουν. Η συστηματική αξιοποίηση του υπόγειου χώρου των μεγαπόλεων (μέσα μεταφοράς και βασική υποδομή, «υπόγειοι ποταμοί» για τη θωράκιση των μεγαπόλεων έναντι των καταστροφικών πλημμυρών, κόμβοι και κέντρα αποθήκευσης του «ψηφιακού κόσμου» κλπ) δεν είναι πολυτέλεια ή ουτοπία αλλά μια αναγκαιότητα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του σύγχρονου ανθρώπου στις μεγαπόλεις. Κλείνοντας την ομιλία του, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το πιο πολύτιμο κοίτασμα της εποχής δεν είναι μετάλλευμα αλλά ο χώρος κάτω από τις μεγαπόλεις!
Σε νέα προηγμένα υλικά, που νικούν και τις πλέον αντίξοες συνθήκες, αναφέρθηκε στην ομιλία του ο Επίκ. Καθηγητής Σ. Παπαευθυμίου. Αν οι πρώτες ύλες αποτελούν τη βάση για την επιβίωση και εξέλιξη κάθε κοινωνίας, η επεξεργασία αυτών και τα τελικά προϊόντα που παράγονται είναι αυτά που προσδιορίζουν το επίπεδο ανάπτυξής της και την ικανότητα να αντιμετωπίζει σύγχρονα προβλήματα. Ο ομιλητής έδωσε πλούσια παραδείγματα από τις σύγχρονες εφαρμογές των υλικών (στην αυτοκινητοβιομηχανία, στην αεροναυπηγική, στη διαστημική τεχνολογία, στη μεταφορά ενέργειας με υποθαλάσσια καλώδια και αγωγούς, στις κατασκευές, στην προσθετική μηχανική, στη βιοτεχνολογία κλπ) με τα οποία καταγράφηκε η αυξανόμενη ζήτηση για όλο και πιο σύνθετα υλικά, με «εξωτικές» ιδιότητες, που να ανταποκρίνονται σε ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας – από πολύ χαμηλές έως πολύ υψηλές -, να παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλές μηχανικές ιδιότητες, να ελαχιστοποιείται το βάρος τους, να αντέχουν στις πλέον διαβρωτικές συνθήκες κλπ.
Ο Καθηγητής Μ. Τσέζος, τόνισε το ρόλο της βιοτεχνολογίας ως εργαλείο προόδου στην αντιμετώπιση κρίσιμων περιβαλλοντικών θεμάτων. Η ραγδαία πληθυσμιακή αύξηση στον πλανήτη και η αντίστοιχη συνεχής αύξηση στη ζήτηση ορυκτών πρώτων υλών διαμορφώνουν ένα σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κλάδου και καθιστούν τη διαχείριση του αναγκαία. Ένα μοντέρνος σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια είναι η τεράστια ποικιλία των μικροοργανισμών που η εξελικτική διαδικασία διαμόρφωσε. Η σύγχρονη βιοτεχνολογία έχει οδηγήσει στην ανακάλυψη μικροοργανισμών με ιδιότητες πολύτιμες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της ρύπανσης. Μικροοργανισμοί που «αναπνέουν» ρύπους, όπως θείο, σίδηρο, ακόμη και αρσενικό, ενσωματώνονται ολοένα και ταχύτερα σήμερα στη σύγχρονη αντιρρυπαντική τεχνολογία. Καταλήγοντας, τόνισε τη σημασία της αναδιάρθρωσης του προγράμματος σπουδών της Σχολής ώστε ο αυριανός απόφοιτος να μπορεί να έχει στην φαρέτρα του και τα σύγχρονα εργαλεία της βιοτεχνολογίας.
Τέλος, ο Αν. Καθηγητής Η. Χατζηθεοδωρίδης, αναφέρθηκε σε νέους ορίζοντες στην εξερεύνηση του διαστήματος. Μίλησε για ακραία αλλά βιο-συμβατά περιβάλλοντα άλλων πλανητών, βιόμορφες δομές και τρόπους διατήρησης και αναπαραγωγής μικροοργανισμών. Τόνισε τη σημασία της ανάπτυξης σύγχρονης τεχνολογίας για τη μελέτη κομητών και μετεώρων/μετεωριτών, μιας που η πληροφορία που φτάνει σε μας για τη σύσταση των σωμάτων του διαστήματος μέσω αυτών είναι πολύτιμη, και εξαιρετικά πιο φθηνή. Μίλησε, επίσης, για δύο κομβικής σημασίας θέματα που αφορούν στις απόπειρες του ανθρώπου να ταξιδέψει (ή και να ζήσει) έξω από τη γη: για την εξαγωγή νερού από παγωμένα εδάφη (permafrost) και για τις κατασκευές σε ακραία περιβάλλοντα. Από τις ωραίες στιγμές της βραδιάς, ήταν και η παρουσίαση του HEXAGONO, μιας ομάδας μεταπτυχιακών και προπτυχιακών φοιτητών της Σχολής, με ερευνητικές δραστηριότητες σχετικές με την αστροβιολογία, την αρχιτεκτονική του διαστήματος και τις πλανητικές αποστολές, που εργάζεται υπό την καθοδήγηση του κ. Χατζηθεοδωρίδη.
Ακολούθησε κέρασμα και συζήτηση μεταξύ των παρευρισκόμενων στο αίθριο του Μουσείου. Η όμορφη βραδιά έκλεισε ανανεώνοντας το ραντεβού για την επόμενη χρονιά, στον ίδιο φιλόξενο χώρο.